Made in China - dit label zien we op vrijwel alle spullen die we kopen. Maar de exporthit uit China, die al duizenden jaren onovertroffen is, is geen T-shirt of smartphone, maar porselein. Het witte goud gemaakt van kaolien, veldspaat en kwarts heeft een geschiedenis van maar liefst meer dan 3000 jaar. Het werd aanvankelijk geproduceerd voor het Chinese keizerlijk hof en de binnenlandse markt. Maar later ook voor de export waardoor Chinees porselein onderdeel is geworden van de Nederlandse cultuur. Pas aan het begin van de 18e eeuw ontdekten vakmensen in Europa hoe ze het zelf konden maken: in 1708 werd in Meissen een porseleinrecept ontwikkeld. Maar het unieke blauw-witte porselein van de Ming-dynastie (1368–1644) en het kleurrijke porselein van de famille rose en famille verte uit de 17e eeuw hebben hun populariteit nooit verloren. Zelfs vandaag de dag bereikt Chinees porselein recordbedragen. De Shanghai-miljardair Liu Yiqian betaalde in 2014 36 miljoen dollar voor een "Chicken Cup"; een delicate kom met een diameter van slechts 8 centimeter uit de 15e eeuw. In dit artikel op Catawiki wordt uitgelegd waarom het loont deze kunstvorm te verzamelen.

De fascinatie voor porselein

Wat maakt porselein zo bijzonder dat het mensen al duizenden jaren fascineert? Het Museum für Kunst und Gewerbe Hamburg (MK&G) gaat in op deze vraag in de tentoonstelling Made in China! Porselein met 180 stukken uit de collectie. Je komt van alles te weten over de technische en artistieke ontwikkelingen maar ook over de functie en kwaliteit van het Chinees porselein. De tentoonstelling toont opmerkelijke vazen, borden, schalen en figuren uit de Ming (1368-1644) en Qing (1644-1911) dynastieën, van keizerlijk porselein tot exportgoederen. Het hoogtepunt van de expositie is de collectie keizerlijk porselein, uniek in Duitsland.

De definitie van porselein

In China is een hoge baktemperatuur en bovendien het heldere geluid bij het aantikken van een object bepalend. Terwijl in Europa de componenten van het baksel (kaolien, veldspaat en kwarts) bepalen of het om porselein gaat. Doorslaggevend is het veldspaat, dat in het vuur smelt en bij afkoeling niet terugkeert naar zijn oorspronkelijke kristalstructuur. Het resultaat is een bijzonder materiaal: smetteloos wit, doorschijnend, delicaat en toch duurzaam.

Grote variatie

Deze tentoonstelling brengt de meest populaire soorten samen, zoals monochroom, het ons zo vertrouwde blauw/wit en verder  porselein met glazuurdecoraties. De focus ligt op de porseleinproductie van de keizerlijke ateliers. Onder keizer Kangxi (reg. 1662-1722) produceerden deze een voorheen ongeëvenaarde verscheidenheid in technologie, vorm en kleur. Zijn zoon, keizer Yongzheng (r. 1723-1735) perfectioneerde het beschilderen van de objecten. En zijn opvolger Keizer Qianlong (reg. 1736–1795) staat bekend om zijn excentrieke nieuwe creaties. [caption id="attachment_3835" align="alignnone" width="1735"] Vaas China, Kangxi-tijdperk (1662-1722) Porselein met ijzerglazuur, H 22,7 cm, D 11,2 cm MK&G Hamburg, schenking van de heer Herm. Emden Foto: Jörg Arend[/caption] In schril contrast hiermee staan ​​de eenvoudige lijkende, maar technisch uiterst complexe monochrome variaties. De diepblauwe, felgele, fluweelrode en koelwitte voorwerpen dienden om de verschillende hemelgoden aan het Chinese hof te vereren. Een groot deel van de tentoongestelde voorwerpen is afkomstig uit de collecties van de familie Reemtsma en het echtpaar Ingeborg en Harold Hartog. Twee schenkingen uit 1996 en 2008 vormen een onschatbare aanvulling op de MK&G collectie. [caption id="attachment_3834" align="alignnone" width="1735"] Bord met wijnranken decoratie ​​(Baoxianghua) China, Yongle-tijdperk (1402–24) Porselein beschilderd in kobaltblauw onder het glazuur, H 6,9 cm, D 38,9 cm Museum für Kunst und Gewerbe Hamburg, Schenking Harold en Ingeborg Hartog Foto: Jörg Arend[/caption]

Naast Pablo Picasso en Andy Warhol is Max Ernst één van de meest gefotografeerde kunstenaars van de 20e eeuw. Hij is afgebeeld in verschillende levenssituaties en contexten. Persoonlijke kiekjes, klassieke portretfoto's en geënsceneerde composities met bevriende kunstenaars vertellen over zijn veelzijdige persoonlijkheid en glansrijke artistiek leven. De ongeveer 150 geselecteerde foto's zijn op verschillende tijdstippen en gelegenheden genomen. Daardoor geven zij een fotografisch beeld van zijn leven. Een leven met het stempel van twee wereldoorlogen en andere historische gebeurtenissen. Ook komen de verandering van locatie en zijn deelname in de groep van dadaïsten en surrealisten in beeld: eerst in het Rijnland, daarna in Parijs, later in ballingschap in de VS en tenslotte terug in Europa.

Een bijzondere collectie

De tentoonstelling over het beeld van Ernst in het medium fotografie toont het omvangrijke collectiebezit van het Max Ernst Museum met foto's van o.a. Berenice Abbott, Henri Cartier-Bresson, Robert Lebeck, Lee Miller, Irving Penn en Man Ray. Bovendien is voor het eerst het materiaal te zien dat is geschonken door de kunstenaar Dorothea Tanning, de vierde vrouw van Max Ernst.

Niki de Saint Phalle (1930 - 2002) is één van de bekendste kunstenaars van haar generatie. Deze visionaire buitenstaander ontwikkelde een onmiskenbare vormentaal en creëerde een werk dat even onconventioneel als veelzijdig was. De Nana's, haar kleurrijke vrouwenfiguren, vestigden haar internationale succes en zijn nog steeds haar handelsmerk. Maar het artistieke spectrum van de autodidact is veel breder. En haar werk is subversiever en maatschappijkritischer dan de meeste mensen denken.

Pittige jeugdervaringen

Niki de Saint Phalle verwierf wereldwijde bekendheid met haar Nana's, die een voorbeeld zijn van de schijnbaar zorgeloze opgewektheid die typisch wordt geassocieerd met de kunstenaar. Toch is er veel meer voor haar dan dat. Als elfjarig meisje raakte ze getraumatiseerd nadat ze was misbruikt door haar vader. Haar moeder sloeg de kinderen en Niki sprak als volwassene over deze tijd als l'enfèr (de hel). Bovendien maakte haar opstandige karakter het leven bepaald niet makkelijker maar uiteindelijk ontpopte ze zich tot feminist, activist en self-made kunstenaar. In al haar werk, niet in de laatste plaats in haar Nana's, speelt maatschappijkritiek een grote rol. [caption id="attachment_4215" align="alignnone" width="1080"] Niki de Saint Phalle - Nana fontijn in de Tarot Tuin in Toscane - via Pixabay[/caption]

Een overzichtstentoonstelling

Dit overzicht van ca. 100 werken tonen het uitzonderlijke oeuvre van Niki de Saint Phalle. Niet alleen de bekende Nana's, de Tarot Garden en grote, late sculpturen maar ook haar vroege assemblages, haar legendarische 'Shooting Paintings' en grafische werken. Deze tentoonstelling is vanaf september 2022 tot begin januari ook te zien in het Kunsthaus Zürich.

Op 13 november 1872 schilderde Claude Monet vanuit het raam van zijn hotel in Le Havre, een uitzicht op de haven door de mist. Tentoongesteld onder de titel Impression, soleil levant (1872, Parijs, Musée Marmottan Monet), inspireerde het werk de criticus Louis Leroy om het impressionistisch te noemen en gaf het zijn naam aan de schildersgroep met Monet en zijn vrienden. 150 jaar later is dit schilderij het vertrekpunt voor deze tentoonstelling waarin de iconografie van de zon centraal staat. De tentoonstelling brengt een tachtigtal werken samen: sculpturen, schilderijen, manuscripten, prenten en boeken - van de oudheid tot heden, inclusief schilderijen van Peter Paul Rubens, J.M.W. Turner, Caspar David Friedrich en Sonja Delaunay. De meer dan dertig sposoren zijn onder meer de Staatliche Kunstsammlungen in Dresden, het Museo Nacional Thyssen-Bornemisza in Madrid, de Bayerische Staatsgemaldesammlungen in München, de Musee du Louvre in Parijs, de National Gallery of Art in Washington, DC, en de Albertina in Wenen.

Een eerbetoon aan Monet's "Impression, soleil levant"

Deze tentoonstelling over de iconografie van de zon in de beeldende kunst is eerst te zien in het Musée Marmottan in Parijs van 21 september 2022 tot 29 januari 2023. Net als het Museum Barberini bezit het museum een indrukwekkende collectie impressionistische schilderijen. De zon, en het licht in het algemeen, was natuurlijk een belangrijk element in de kunst van de impressionisten. Maar deze tentoonstelling laat zien dat de adoratie van de zon als "ster van de kunsten" terug gaat tot de oudheid.

Hugo van der Goes (ca. 1440-1482) was de belangrijkste Vlaamse kunstenaar uit de tweede helft van de 15e eeuw. Actief in Gent en Brussel behoorde hij tot de nieuwe generatie Vlaamse Primitieven die de pioniers Jan van Eyck en Rogier van der Weyden opvolgde. Zijn werken werden zeer bewonderd door tijdgenoten en vele malen gekopieerd tot in de 17e eeuw. Zelfs Albrecht Dürer noemde hem, zoals heel weinig andere kunstenaars, een 'grote meester'. De Gemäldegalerie presenteert in 2022 deze speciale tentoonstelling over Hugo van der Goes.

Monumentale altaarstukken

Bijna alle belangrijke Nederlandse en Vlaamse schilders van de 15e en 16e eeuw hebben de afgelopen decennia hun eigen tentoonstelling gehad maar Hugo van der Goes niet. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de zeldzaamheid van zijn werken en het vaak grote formaat. Twee van deze enorme werken bevinden zich in de Gemäldegalerie. Daarom leent deze collectie zich als geen ander voor een monografische tentoonstelling. De twee monumentale Berlijnse altaarstukken, het Monforteretabel (rond 1470) en de Geboorte van Christus (rond 1480), staan ​​centraal in de presentatie. Beide werken zijn in de afgelopen twaalf jaar uitgebreid gerestaureerd.

Voor het eerst samen

Verder zijn tal van belangrijke bruiklenen uit Europese en Amerikaanse collecties te zien. Behalve schilderijen zullen ook een aantal tekeningen tentoongesteld worden. Dit is een unieke kans is om de veel van het werk van de meester te vergelijken.

Verloren werken

Verloren originele composities van de meester zijn soms nog uit kopieën bekend. Dit geldt bijvoorbeeld voor de verloren vleugels van het Berlijnse Monforteretabel of de vaak herhaalde afbeeldingen van een Aanbidding der Wijzen en een Bewening van Christus, waarvan meer dan 100 exemplaren bewaard zijn gebleven.

Van der Goes' navolgers

Een laatste deel van de tentoonstelling is gewijd aan de directe opvolging van de schilder. Het presenteert een aantal opmerkelijke werken die duidelijk zijn beïnvloed door de stijl van Hugo van der Goes. Hugo van der Goes was een van de belangrijkste Europese kunstenaars van de vroegmoderne tijd. De tentoonstelling zal veel van zijn werken voor het eerst samenbrengen en zo een indrukwekkende kijkervaring worden.

Ter gelegenheid van de 350ste geboortedag van Rosalba Carriera (1673-1757) wijdt de Gemäldegalerie Alte Meister een tentoonstelling aan de beroemdste pastelkunstenaar ooit. Er zijn meer dan 100 objecten te zien. Daarvan zijn ongeveer 70 werken van Rosalba Carriera; één van de eerste vrouwelijke kunstenaars die in heel Europa bekend was. Dresden bezit de grootste collectie ter wereld van deze Venetiaanse kunstenares. Rosalba Carriera werd in eerste instantie bekend met miniatuurschilderingen op ivoor. Maar toen ze portretten in pastelkrijt ging maken, brak ze pas echt door. De vele portretten van prinsen uit de heersende dynastieën van Europa laten zien hoe populair ze was. Ook schrijvers, muzikanten en dansers uit haar geboorteplaats Venetië lieten zich door haar portretteren. Bovendien was een bezoek aan haar atelier ook een vast programma-onderdeel van de talrijke Grand Tour reizigers. https://youtu.be/_VJWBn7fxcs?t=12

Het schoonheidsideaal van de Rococo

De pastels van Carriera geven een goed beeld van het schoonheidsideaal tijdens de Rococo periode. De cosmetica werd gedomineerd door poeder: bleke, egale huid, gepoederd haar en pruiken. Het pastelkrijt is de uitgelezen techniek om deze mode weer te geven. In samenwerking met de opleiding Theater Design/Make-Up Design aan de Hogeschool voor Schone Kunsten in Dresden werken de studenten aan een project om 18e-eeuwse maquillage te reproduceren. De tentoonstelling toont meer dan 100 exposities en neemt het publiek eerst mee naar de lagunestad Venetië, met uitzicht op het Canal Grande, waar Carriera woonde. Naast de pastelschilderijen zijn er ook typisch Venetiaanse ambachten zoals glas, kant en fijne stoffen te ontdekken.

Out of the Shadows

In 1705 accepteerde de San Luca kunstacademie in Rome Rosalba Carriera als lid. Ze was daarmee één van de weinige vrouwen met deze hoge onderscheiding. In die tijd was een academische opleiding voor vrouwen vrijwel ondenkbaar. Ook de Accademia Clementina in Bologna aanvaardde haar in 1720 als lid, en een jaar later de Académie Royale in Parijs. Naast de show is er een kleine tentoonstelling met de titel Out of the Shadows. Female Artists from the 16th to the 18th Century. Deze extra tentoonstelling besteedt aandacht aan andere vrouwelijke kunstenaars uit de 16e tot de 18e eeuw. Te zien zijn werken van Lavinia Fontana, Marietta Robusti - genaamd La Tintoretta, Theresa Concordia Maron en Angelika Kauffmann.

De opkomst van de kunstverenigingen (Secessionen * in het Duits) aan het einde van de 19e eeuw betekende niets minder dan een revolutie in het kunstsysteem. Het begin van het modernisme was direct verbonden met Gustav Klimt in Wenen, met Franz von Stuck in München en met Max Liebermann in Berlijn. De Secessionen werden opgericht in het Duitstalige gebied in München in 1892, in Wenen in 1897 en ten slotte in Berlijn in 1899. Deze kunstenaars zetten zich af tegen de traditionele ordening van de kunstwereld. Hierin waren de criteria van de koninklijke kunstacademies doorslaggevend voor het ontvangen van staatssubsidies en het deelnemen aan tentoonstellingen. Ondanks de diversiteit van deze avant-garde, was het doel eenduidig: vrijheid van artistieke uitingsvormen met een uitgesproken internationale oriëntatie.

Van Klimt tot Kollwitz

De tentoonstelling in de Alte Nationalgalerie omvat ongeveer 200 schilderijen, sculpturen en grafische werken van relevante kunstenaars. Dankzij de samenwerking met het Wien Museum staat het oeuvre van Klimt, met meer dan 50 werken, centraal in de tentoonstelling. Daarnaast staan ​​de kunstenaars van de Secessions van Dora Hitz tot Käthe Kollwitz centraal. Een speciale tentoonstelling van de Nationalgalerie - Staatliche Museen zu Berlijn in samenwerking met het Wien Museum.

*Secession

Het grootste object in deze tentoonstelling is de Bundeskunsthalle zelf. Hoewel de architect van het gebouw, Gustav Peichl, zich niet postmodern noemde, past zijn ontwerp zowel in stijl als gedachtegoed in deze opmerkelijke kunststroming. zijn. Een kenmerk van het postmodernisme is trouwens ook juist deze distantiëring van erkende stromingen. Daarnaast is de afwijzing van de voorschriften van functionaliteit een algemeen kenmerk. De bekendste schrijver over het Postmodernisme (hoofdzakelijk de architectuur) is de architect Charles Jencks. Hij omschreef de stroming als niet alleen een reactie op het modernisme, maar door de combinatie van moderne technieken met iets anders (meestal traditioneel bouwen) een manier om architectuur te laten communiceren met het publiek.

Een reis door het Postmodernisme

De tentoonstelling is een reis door alle excentriciteiten in design, architectuur en mode, van de baanbrekende studie Learning from Las Vegas (1974) tot Michael Graves' gigantische resorthotels voor Disney World in Orlando (1990); van het spel van geslachtsrollen van David Bowie tot de videoclip Thriller van Michael Jackson. De sterke relatie tussen cultuur en economie is misschien wel een van de redenen waarom het postmodernisme de laatste jaren opnieuw onderwerp van debat is geweest. Terwijl intellectuelen geboren na 1980, vooral kunstenaars en ontwerpers, enthousiast zijn over de eclectische provocaties in kunst, theorie en architectuur en design beschuldigen conservatieve auteurs het postmodernisme van een nihilisme dat de weg vrijmaakte voor rechts-populisme en uiteindelijk voor president Trump en Brexit.

Meer dan kunst en architectuur

Een chronologisch overzicht van de jaren 1967 tot 1992 plaatst ontwikkelingen in kunst, design, architectuur, mode, media, podiumkunsten, muziek, literatuur, theorie, politiek, film, technologie en wetenschap naast elkaar en in relatie tot elkaar. De tentoonstelling opent met muziekvideo's die smaken, sfeer en thema's van die tijd oproepen. Van daaruit ontvouwt zich een chronologisch parcours waarin meubels, boeken, modeontwerpen, maquettes, manuscripten en de eerste mobiele telefoon of de eerste pc constellaties aangaan. De kunst die vandaag de dag nog steeds invloedrijk is, met name die van de Pictures Generation, waaronder Sturtevant, Barbara Kruger, Louise Lawler, John Baldessari en Sherrie Levine, vormt precies vastgestelde conceptuele verdwijnpunten.

Dit jaar bestaat de Kunsthalle Bremen 200 jaar! Van de speciale jubileumtentoonstellingen springt deze er toch wel uit. Monet tot Van Gogh is een eerbetoon aan de voormalig directeur Gustav Pauli (1899–1914). Aan het begin van de 20ste eeuw zorgde hij voor een vernieuwing in de collectie die de Kunsthalle tot modernste museum in die tijd maakte. Volledig tegen de stroom in kocht hij de werken van de moderne schilders uit Parijs en ontketende niet zelden felle discussie over zijn aankoopbeleid. Maar intussen gelden veel van die werken nog steeds als topstuk van de collectie. In deze tentoonstelling zijn, naast werken uit de eigen collectie,  ook bijzondere bruiklenen uit Duitse en internationale musea te zien. [caption id="attachment_4454" align="alignnone" width="1080"] Vincent van Gogh, Portret Armand Roulin, 1888 olieverf op doek, 65 x 54,1 cm, foto: Museum Folkwang Essen – ARTOTHEK[/caption]

De gouden wolk - privéverzamelaars rondom Gustav Pauli

Gustav Pauli inspireerde niet alleen collega museumdirecteuren maar ook de welgestelde Bremer middenstand. Rond de museumdirecteur vormde zich een kring van kunstliefhebbers genaamd “Die goldene Wolke”. In navolging van hun progressieve stadsgenoot begonnen vooraanstaande kooplieden en industriëlen Franse moderne kunst te kopen. Voor het eerst in meer dan 100 jaar zijn enkele van deze werken van onder meer Courbet, Monet, Renoir en Toulouse-Lautrec in het openbaar te zien op de tentoonstelling Van Monet tot Van Gogh. Deze nieuwe verzamelaars cultiveerden een eigen, moderne levensstijl. Ze lieten hun huizen inrichten door Rudolf Alexander Schröder, wiens interieurs in de tentoonstelling worden gedocumenteerd. Met eenvoudige elegantie keren zijn ontwerpen zich tegen de historiserende stijlen van de 19de eeuw. Zijn stijl kenmerkt zich door  een hele eigen Bremer identiteit in tegenstelling tot de internationale Art Nouveau.

Hoe zag de Noorse schilder Edvard Munch (1863 - 1944) de natuur? Daarover gaat deze tentoonstelling in Museum Barberini in Potsdam bij Berlijn. Enerzijds zag Edvard Munch de natuur als een cyclisch vernieuwende kracht, anderzijds zag hij haar als een spiegel van zijn mentale onrust. Munch ontwikkelde een pantheïstisch begrip van de natuur. Met andere woorden: hij geloofde dat alles om ons heen goddelijk is. Er bestaat geen grens tussen het goddelijke en het natuurlijke. Zijn zienswijze projecteerde hij onder meer op de Noorse kusten en bossen. In de onderstaande video legt Francis Fowle van de National Galleries of Scotland dit heel goed uit: https://youtu.be/m9jzoSKA498

De landschappen van Edvard Munch

Als we aan het werk van Munch denken, zijn het vooral werken waarin mensen een belangrijke rol spelen die te binnen schieten. Bijvoorbeeld de Schreeuw, de Madonna en de meisjes op de brug. Maar ook het landschap was een erg belangrijk onderwerp voor Munch. Gedurende de jaren rond de eeuwwisseling maakte hij onder meer een aantal winterlandschappen van Nordstrand, net buiten de Noorse hoofdstad. De tentoonstelling brengt zo'n 90 bruiklenen samen, onder meer van het Munchmuseet, Oslo, het Museum of Modern Art, New York, het Dallas Museum of Art, de Staatsgalerie Stuttgart, het Museum Folkwang, Essen en het Von der Heydt Museum, Wuppertal. Meer achtergrondinformatie vind je bijvoorbeeld op Wikipedia, de website van het museum Munchmuseet in Oslo waar het grootste deel van zijn oeuvre te zien is en Google Arts and Culture.