Picasso & Les Femmes d’Alger

Het late werk van Pablo Picasso begint in 1954 met Les Femmes d’Alger. Dit is één van zijn belangrijkste en meest buitengewone serie werken. In het Berggruen Museum in Berlijn zijn van 5 mei tot 8 augustus de meeste olieverfschilderijen uit deze serie te zien. Dat is best bijzonder want de werken zijn over de hele wereld verspreid.

De vrouwen van Algerije door Eugene Delacroix, 1834 Louvre Parijs

De serie Les Femmes d’Alger is in artistiek opzicht uniek in het oeuvre van Picasso. Allereerst het onderwerp. Hij voelde zich totaal niet aangetrokken tot het Orientalisme. En hij is ook nooit in Algerije geweest. Misschien heeft de onafhankelijkheidsstrijd die in 1954 uitbrak zijn belangstelling gewekt. Verder is de omvang van het project opmerkelijk. In slechts drie maanden gedurende de winter 1954-55 creëerde hij maar liefst 15 olieverfschilderijen en meer dan 100 tekeningen en prenten. We weten natuurlijk dat Picasso enorm snel kon werken maar dit is toch wel een buitengewone prestatie.

Verwijzingen naar de kunstgeschiedenis

Zijn inspiratie voor het thema Les Femmes d’Alger kwam vooral van het beroemde schilderij van Eugène Delacroix “The Women of Algiers” (1834) dat in het Louvre hangt. In zijn variaties op het schilderij van Delacroix verwerkt hij bovendien verwijzingen naar De Odalisk met slaaf (1839) van Ingres en de vele oriëntaalse vrouwen van Matisse. Stilistisch zien we ook allerlei interessante variaties. Sommige voorstellingen zijn intens gekleurd en vloeiend van lijn terwijl  andere doen denken aan zijn kubistische fase met scherpe randen in grijstinten. Dit alles bij elkaar maakt de serie tot één van de grootste manifesten van de mogelijkheden van de schilderkunst.

Rond zijn 70ste begon Picasso met een reeks variaties op iconische werken van grootheden uit de kunstgeschiedenis. Les Femmes d’Algers is de eerste uit die serie. Andere voorbeelden zijn Las Meninas van Velasquez en Le Déjeuner sur l’Herbe van Manet.

Internationale leningen en eigentijdse voortzetting

Djamel Tatah, Les Femmes d’Alger, 1994. olieverf en was op doek en hout, 220 × 199 cm. privécollectie © Djamel Tatah, VG Bild-Kunst, Bonn 2021

De National Gallery in het Berggruen Museum is al jaren het enige openbare museum in Europa dat permanent een werk uit de serie toont. De twaalfde versie (afgekort “Version L”) vormt het uitgangspunt van de tentoonstelling. Daarnaast zien we meer dan de helft van de olieverfschilderijen uit Amerikaanse musea en internationale privécollecties.

Werken op papier uit het Musée Picasso Paris laten de ontwikkeling tussen de verschillende olieverfschilderijen goed zien. Bovendien tonen bruiklenen van het Louvre en het Musée Fabre in Montpellier Picasso’s inspiratiebronnen. Hedendaagse werken, onder meer van kunstenaars uit Algerije zetten het thema van de “Femmes d’Alger” tot op de dag van vandaag voort.

Wil je meer weten over deze werken? Er bestaat een uitgebreide analyse over de  serie Les Femmes d’Alger uit 2015 door Amanda Beresford.