Vóór Dürer – vroege gravures

Met deze tentoonstelling toont het Städel Museum een interessante selectie vroege kopergravures van onder meer de Meester E.S. en Martin Schongauer.

In de 15de eeuw ontstonden de eerste technieken voor het afdrukken van afbeeldingen. De houtsnede liep voorop, met de technisch complexere gravure op de hielen. De kopergravure kwam omstreeks 1430/40 uit het ambacht van de goudgravure voort. Deze techniek bood niet alleen een betere methode voor het reproduceren van religieuze en seculiere afbeeldingen. Maar ook bood de kopergravure nieuwe artistieke mogelijkheden.

Vroege meesters zoals Martin Schongauer

De anonieme Meester E.S. (actief 1440/50-1467) ontwikkelde een techniek die zou kunnen concurreren met de kwaliteit van de schilderkunst. Door afgewogen gebruik van licht en donker realiseerde de graveur een hoge mate van plasticiteit. Ook de techniek van minutieuze arceringen om vlakken in te kleuren draagt daaraan bij.

Martin Schongauer (ca. 1445–1491) perfectioneerde dit proces. Schongauer is te plaatsen ná de Meester E.S. en net vóór Dürer. Het is mogelijk dat hij zijn opleiding heeft gehad in de werkplaats van de Meester E.S. Bovendien was zijn vader goudsmid waardoor hij al op jonge leeftijd met graveertechnieken heeft kennisgemaakt. Zijn rijpe en technisch volmaakte stijl waren een belangrijke inspiratiebron voor Albrecht Dürer.

Hernieuwde belangstelling in de 19de eeuw

Tijdens de Romantiek in de 19de eeuw raakten kunsthistorici betoverd door de schoonheid van vroege gravures. Een voorbeeld hiervan is Johann David Passavant, voormalig Städel conservator (aanstelling in 1840). In deze functie verwierf hij een belangwekkende verzameling prenten, het begin van een collectie van wereldformaat.

Het Städel Museum presenteert een selectie van bijzonder fraaie en zeldzame werken uit deze collectie. Behalve de Meester E.S. en Martin Schongauer, zullen er tal van andere graveurs te zien zijn. Bijvoorbeeld de Meester van de Banderoles en de productieve Israhel van Meckenem. Enkele vroege gravures van Albrecht Dürer uit de laatste jaren van de 15de eeuw maken de presentatie compleet.