Klasse Gesellschaft. Het dagelijks leven door de ogen van de Hollandse meesters

De tentoonstelling KLASSE GESELLSCHAFT. Het dagelijks leven door de ogen van de Hollandse meesters in de Hamburger Kunsthalle gaat over één van de meest veelzijdige tijdperken van de Europese kunstgeschiedenis. Namelijk de Nederlandse en Vlaamse 17e eeuw en dan vooral de genreschilderkunst uit die periode. Maar present zijn niet alleen de, vaak wereldberoemde, vertegenwoordigers van deze stijl. Ook het werk van twee hedendaagse kunstenaars – Lars Eidinger (*1976) en Stefan Marx (*1979) – is te zien. Hiermee proberen de makers van de tentoonstelling wellicht een eigentijdse draai aan een klassiek thema te geven.

200 werken uit eigen collectie en bruiklenen

Het uitgangspunt van deze grootschalige tentoonstelling is de bijzondere collectie genreschilderijen van Hollandse en Vlaamse meesters in de Hamburger Kunsthalle. De schilderijen worden aangevuld met tekeningen en prenten uit het prentenkabinet van de Kunsthalle en zo’n 80 bruiklenen. Deze bruiklenen komen onder meer uit het Metropolitan Museum in New York en de Hermitage in St. Petersburg, maar ook uit grote Europese musea zoals het Rijksmuseum Amsterdam en het Museo Nacional Thyssen-Bornemisza Madrid. Ongeveer een derde van de tentoongestelde werken is van de kunstenaar Stefan Marx. Speciaal voor deze tentoonstelling maakte hij werk met zijn kenmerkende typografische elementen. Verder worden foto’s en videowerken van Lars Eidinger gepresenteerd.

Genreschilderkunst in de 17e eeuw

De schilderkunst maakte in de 17e eeuw in Nederland een grote opleving door als gevolg van de economische voorspoed. De burgerij speelde in de meeste landen een ondergeschikte rol maar dat was in de Nederlanden heel anders. Door de overzeese handel was juist deze maatschappelijke groep in korte tijd enorm welvarend geworden. En een deel van hun vermogen gaven deze nieuwe rijken uit aan kunst.

Vooral genreschilderkunst was geliefd bij rijke burgers en kooplieden. Niet alleen vanwege de zeer realistische en herkenbare afbeeldingen maar ook vanwege de prijs. Zeer populair waren de elegante, sfeervolle interieurs en familietaferelen van de Delftse fijnschilders zoals Pieter de Hooch (1629-1684). Van hem alleen al zijn20 schilderijen te bewonderen. Minstens zo populair waren de afbeeldingen van het boerenmilieu en de alledaagse activiteiten van gewone mensen. Met name schilders zoals Jan Steen (1626–rond 1679) en de Vlaamse kunstenaars David Teniers de Oude. J. (1610–1690) en Adriaen Brouwer (1605/06–vóór 1638) zijn hiermee beroemd geworden. In acht hoofdstukken ontvouwt de tentoonstelling zich als een reis de wereld van het schrijven en ontvangen van brieven, via de feestende, drinkende en rokende boeren en sociale ongelijkheden en het onderwerp van spelletjes en tijdverdrijf naar de wetenschappers en kwakzalvers en de winterse taferelen.

Hedendaagse touch

Foto’s en videowerken van Lars Eidinger en de typografische kunst van Stefan Marx zijn deels geïntegreerd en deels in aparte ruimtes te zien. Eidinger heeft een heel bijzondere affiniteit met de kunst van de oude meesters, die hij ook in theaterwerken heeft behandeld. Zijn motieven weerspiegelen het leven van alledag. Het zijn levendige en diepgaande, soms humoristische beelden die zich openbaren. Ogenschijnlijk banale alledaagse taferelen die bij nader inzien complexe observaties van de werkelijkheid blijken te zijn. Zonder te moraliseren confronteren zijn foto’s ons met onszelf en ons handelen.

Lars Eidinger (*1976) zonder titel, Paris 2018 C-Print © / Foto: Lars Eidinger