Een nieuwe kunst: fotografie en impressionisme

Fotografie en impressionisme kwamen allebei op in de tweede helft van de 19de eeuw. Tot de Eerste Wereldoorlog werd de relatie tussen fotografie en schilderkunst gekenmerkt door zowel concurrentie als wederzijdse beïnvloeding. De tentoonstelling Een nieuwe kunst: fotografie en impressionisme is een verkenning van de esthetische kruisbestuiving die destijds plaatsvond. Het werk van fotografen zoals Gustave Le Gray, Alfred Stieglitz en Heinrich Kühn laat de ontwikkeling van dit nieuwe medium zien. We volgen de fotografie vanaf de jaren 1850 tot rond 1900, toen het zich uiteindelijk vestigde als een autonome kunstvorm.

Zelfde thema’s, ander medium

In de tentoonstelling zien we in beide kunstvormen dezelfde onderwerpen en benadering. Talloze negentiende-eeuwse fotografen kozen dezelfde motieven als de schilders van het impressionisme. Bijvoorbeeld het bos van Fontainebleau, de kliffen van Étretat en de moderne metropool Parijs. Ook zij bestudeerden het veranderende lichtspel, de seizoenen en de weersomstandigheden. Vanaf het allereerste begin streefden fotografen artistieke ambities na door te experimenteren met aspecten van compositie en perspectief en verschillende druktechnieken.

De tentoonstelling presenteert meer dan 130 werken van ongeveer 70 fotografen, zoals Gustave Le Gray, Louise Deglane, Alfred Stieglitz en Heinrich Kühn. Hun afbeeldingen tonen een verscheidenheid aan technische procedures. Belangrijke nationale en internationale bruikleengevers zijn het Münchner Stadtmuseum, het Fotoinstituut Bonartes in Wenen, het Musée d’Orsay en de Société Française de Photographie in Parijs.

Fotografie en impressionisme: kip en ei

Dat fotografie en impressionisme elkaar beïnvloed hebben, staat als een paal boven water. Allereerst bestaat de theorie dat de uitvinding van de fotografie schilders dwong om op een andere manier met hun onderwerpen om te gaan. Het vastleggen van de werkelijk was nu immers niet meer nodig omdat dat met fotografie veel makkelijker was geworden. De interesse voor licht en beweging bij de impressionistische schilders kan hierdoor zeker aangewakkerd zijn.

Bovendien gebruikten verschillende schilders foto’s als studiemateriaal. Sommigen namen zelfs eigenhandig de camera ter hand zoals Edgar Degas. Maar de fotografen leerden op hun beurt natuurlijk veel van de schilders. Bijvoorbeeld over compositie en het gebruik van licht en schaduw. Maar wie beïnvloedde precies wie? Ga zelf op onderzoek uit vanaf 12 februari in Museum Barberini Potsdam.