Breaking out of Tradition – Japanse lakkunst begin 20ste eeuw

De nieuwe speciale tentoonstelling in het Museum für Lackkunst presenteert met bijna 60 objecten een tijd van ingrijpende veranderingen in de Japanse lakkunst. Tussen 1890 en 1950 maakten lakkunstenaars baanbrekende ontwikkelingen en veranderingen door op zoek naar een moderne identiteit en expressie. Innovatieve technieken en experimenten met verschillende materialen en nieuwe pigmenten waren van groot belang.

Breaking out of Tradition

De tentoonstelling zoomt in op de ontwikkeling in de Japanse lakkunst van eind 19de tot midden 20ste eeuw. Dit was een tijdperk van politieke en culturele omwentelingen. Traditionele waarden stonden haaks op moderne stromingen, die veelal uit het westen kwamen.

Moderne Japanse Lakkunst

Tradities waren eeuwenlang gecultiveerd en van generatie op generatie doorgegeven. Maar aan het begin van de 20ste eeuw begonnen lakkunstenaars ze voor het eerst kritisch en creatief te bevragen. Deze evaluatie van overgeleverde tradities en de veranderingen die daaruit voor hun kunst zijn voortgekomen, hebben geleid tot baanbrekende impulsen in de Japanse lakkunst.

Furuyama Eiji (1889–1969), schrijfdoos ‘Asiatic Dayflower’ (1940), 4,2 x 21,5 x 23,5 cm, particuliere verzameling Jan Dees & René van der Star

Uit deze periode stammen de kunstverenigingen en academies die bijdroegen aan de ontwikkeling van individuele kunstenaars en bovendien belangrijke artistieke persoonlijkheden voortbrachten. Want tot dan toe vond de productie van lakobjecten vooral plaats in werkplaatsen, vaak familiebedrijven. Verder zorgden deze nieuwe ontwikkelingen ervoor dat de concurrentie tussen kunstenaars toenam en tegelijkertijd gerichter en zichtbaarder werd.

Van ambacht naar kunstvoorwerp

Tegelijkertijd veranderde de perceptie van de lakkunst. Het was altijd een ambacht geweest. Maar in de zoektocht naar een eigentijdse identiteit ontwikkelde de lakkunst zich tot een zelfstandige en erkende kunstvorm. En zo beleefde het een bloeitijd die zich kenmerkt door creativiteit, innovatie en inventiviteit. Dit is te zien aan een voorheen onbekende verscheidenheid aan materialen zoals nieuwe pigmenten, maar ook technieken en decors.

Tsujimura Shōka (1867–1929), theekist met kruidnagelmotief (1927), 7,5 x 7,4 cm, particuliere collectie Jan Dees & René van der Star

De tentoonstelling, waarvan het idee al enkele jaren geleden ontstond tijdens een gesprek met de verzamelaar en kunsthistoricus Dr. Jan Dees, is een samenwerking met het Rijksmuseum in Amsterdam. Na Münster is de tentoonstelling in de zomer van 2022 te zien onder de titel “Modern Japans Lak” in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Onder de bruiklenen uit particuliere collecties en musea bevinden zich objecten die voor het eerst in Europa te zien zijn.